Bee Heroes is een meerjarig ecologisch project in opdracht van Kunstfort bij Vijfhuizen. Het is een project voor, door en over bijen – én mensen. Je leest er alles over in onderstaand interview met projectleider Mariken Straat.

 

Wie is Mariken?

 

Mariken noemt zichzelf een eeuwige (onder)zoeker, een filosoof van huis uit. Na vijf jaar kerndocent en onderwijsassistent aan het IIS, UvA (modules Film & Wetenschap en Religie Nu) is ze sinds 2010 zelfstandige in de kunst- en cultuursector, waaronder als fondsenwerver en producent voor kunstenaars, en invaller bij de receptie van de Haarlemse Toneelschuur. Eén van de eerste opdrachten als zelfstandige was voor stichting Urbaniahoeve van de Californische kunstenaar Debra Solomon. Een stadslandbouw stichting met projecten in onder meer de Schilderswijk in Den Haag en Amsterdam Noord.

Mariken: “Ik werd hier projectleider en fondsenwerver. Een leerzame periode waarin ik mijn gevoel voor natuur en kunst al meer kon gaan samenbrengen. Mede dankzij deze klus zit ik nu meer in de duurzame hoek van de kunsten en werk ik sinds 2013 als projectleider van Bee Heroes.”

Het begin van Bee Heroes bij Kunstfort Vijfhuizen

Mariken: ”Heel veel forten hebben nu een beschermde status, er zitten allemaal mooie bijzondere bestemmingen in. Fascinerend, dat wat gebouwd is als militair bolwerk, een plek van strijd en oorlog nu een recreatieve, culinaire of culturele functie heeft. Bovendien is er door de beschermde status in de buitenruimte bij de forten van de Stelling van Amsterdam en de Hollandse Waterlinie nu veel biodiversiteit en natuurrijkdom. De toenmalige artistiek directeur van het Kunstfort, Holger Nikisch, wilde naar aanleiding van de goedbezochte tentoonstelling Dolly (2011) meer met deze natuurwaarde doen en vroeg mij een voorstel rondom het thema bijensterfte te doen. Ik ging daarmee aan de slag en had daarbij twee belangrijke voorwaarden; het moest een meerjarig project zijn én ik wilde dracht aanleggen (dus voedsel voor de bijen). Hij ging gelukkig akkoord en de rest is geschiedenis.”

Wat is Bee Heroes?

Mariken: “Bee Heroes is een interdisciplinair project met verschillende soorten activiteiten en een tweeledig doel; dat mensen via het verhaal van de bij (de schoonheid en de precaire situatie waarin ze zich wereldwijd bevinden) gaan beseffen dat we onderdeel uitmaken van de natuur, en dat ze vanuit dat inzicht positief gaan bijdragen aan een gezondere leefomgeving. Dus verwondering, bewustwording en haalbaar handelen zeg maar. Meedoen aan ons veldwerk bijvoorbeeld is leuk en een feest als het zonnetje schijnt, maar een geplande dag wieden verzetten wij niet omdat het regent. Soms is het een gedoetje, maar dat is ook natuur. En in the end is het zeker zo fijn omdat het voldoening geeft. Zonder wrijving geen glans ;-)”

“Je zou het lot van de bij kunnen vergelijken met de kanarie in de kolenmijn. Dat de bij het zwaar heeft is een teken aan de wand. De afnemende biodiversiteit en de klimaatopwarming kun je hier bijvoorbeeld niet los van zien. Alles is verbonden. Daarom is een belangrijk programmaonderdeel het samen aanleggen en beheren van dracht terreinen: in het dorp Vijfhuizen onderhouden vrijwilligers sinds de start van het project inmiddels dik 6500 m2 ecologische, meerjarig en merendeels inheemse bloemenvelden. Hierbij werken ze tijdens campagnes en festivaldagen ook vaak samen met projectpartner the Pollinators. Verder zijn er op wisselende locaties in en rondom het Kunstfort zijn tijdelijke presentaties van objecten en (kunst) werken rondom het bijenthema te zien, zorgt de huisimker op het forteiland op natuurvriendelijke wijze voor twee honingbijenvolken en er is bijenbeplanting zoals krokussen, een kruidenbed en een wimperlinde. De ambachtelijke honing wordt verkocht in Haarlemmermeer en Haarlem, en de inkomsten ervan gaan geheel terug het project in.”

Ook geeft Mariken samen met 2 erg goeie vrijwilligers (beiden ook Biologisch Dynamisch-imker) workshops aan kinderen (en ouders) op het fort en op scholen in de regio, en loopt sinds 3 jaar een educatieve samenwerking met basisschool de Tweemaster en zijn er filmvertoningen geweest van de prijswinnende documentaire More Than Honey.

The next steps, wat heeft Bee Heroes nodig?

Het komende jaar willen we de velden nog meer richting duurzaam beheer ontwikkelen: dit wil zeggen dat we de velden op zo’n wijze onderhouden dat ze, als alles loopt zoals gepland, vanaf 2021 alleen nog maar ecologisch gemaaid en winterklaar gemaakt hoeven worden en ze zich verder ‘op eigen houtje’ kunnen doorontwikkelen. Dat wil zeggen dat ze autonoom en weerbaar worden, zeg maar future-proof, want dan zijn ze het meest interessant voor een veelvoud aan insecten, planten en dieren en worden de kosten voor het beheer ervan behapbaar. Omdat Bee Heroes een interdisciplinair project is, rijst het probleem dat het vaak tussen potjes valt. Met name het realiseren van meer structurele financiële ondersteuning is een lastige. Het ‘ruiswerk’ vraagt nog te veel tijd en aandacht, maar het beoogde programma behelst een paar onderdelen:

  • Het verder uitrollen van het educatie aanbod voor scholen en Kunstfort publiek met kinderen en het opstarten van een samenwerking met de Young Sustainables van het NMCX Hoofddorp (centrum voor duurzaamheid), na een geslaagde pilot afgelopen zomer.
  • Het starten van een samenwerking met festivals waarbij we met het publiek delen van het terrein herinzaaien met bloemmengsels die geschikt zijn voor de betreffende locatie. We hebben al contact met twee geïnteresseerde festivals, één in de Haarlemmermeer en één op de wadden.
  • Er moet een communicatiestrategie komen, met een ‘less is more’ aanpak voor de socials. Bee Heroes wil zoveel mogelijk offline verbinden en het online platform daar zo efficiënt mogelijk voor inzetten. Daarnaast heeft het wat steun nodig in het continueren en professionaliseren van de reeds bestaande project blog.
  • Tot slot hebben we een nieuwe bijenbehuizing nodig. Mede door de vele stormen en de harde polderwind is deze echt toe aan vernieuwing. We willen de behuizing ook benutten als narratief instrument. Hier liggen al goede ontwerpen en plannen voor, maar het ontbreekt ons nog aan middelen.

Bee Heroes heeft een sterke basis en is zeker geaard, maar heeft nog wat extra slagkracht nodig; biodiversiteit en meer welzijn gaat ons allemaal aan, dus haak in, draag bij, denk mee en be a hero,  be the buzzzz.

Contact met Bee Heroes: info@beeheroes.nl