De provincie Noord-Holland organiseert dit jaar voor het eerst een driedaagse Hackathon Natuurinclusieve Landbouw: Boer & Business in Balans; natuurlijk doen we het samen!. Het doel van deze Hackathon is om in teams van experts, studenten, wetenschappers, techneuten etc. samen praktische, innovatieve en natuurinclusieve oplossingen te vinden voor problemen van agrariërs.

 

Casus 3: Melkveehouder Frank wil een oplossing tegen oeverwalerosie

Een van de voornaamste pijnpunten voor boeren is dat het slootwater de perceelranden aantast. Daardoor gaat bruikbare agrarische grond voor beweiding verloren. Dit gaat ten koste van de grasproductie van (melk)veehouders, waardoor ondernemers meer veevoer aan moeten kopen. Daarnaast wordt natuurontwikkeling en vegetatiegroei bemoeilijkt, waardoor gevaarlijke wallen ontstaan voor dieren en de sloot vol met bagger komt te staan.

Frank vindt het daarom belangrijk dat de slootkanten op een juiste manier worden hersteld. Gebeurt dit niet, dan kalft de teeltvrije zone af, waardoor de buffer tussen bemest land en oppervlaktewater kleiner wordt. Wanneer de slootkanten op de juiste manier worden hersteld, zal er een natuurlijke robuuste duurzame vegetatiebuffer ontstaan, wat de walkant beschermt en waterkwaliteit en biodiversiteit verbetert. Op verschillende terreinen kan winst geboekt worden wanneer Frank en zijn collega’s een oplossing vinden om oevererosie tegen te gaan:

  • Waterkwaliteit blijft op peil
  • Verlies van bruikbare en gezonde agrarische gronden/bodems wordt ingedamd.
  • Biodiversiteit kan zich onder het juiste slootkantenbeheer verder ontwikkelen.

Uitdaging hackteam

Hoe ziet de ideale ‘natuurinclusieve’ slootkant eruit en wat is ervoor nodig om deze in de praktijk te ontwikkelen? Lees hier meer over natuurinclusieve landbouw.

Team 3: Frank -FOLLOW UP-

De oplossing

Het land van Frank valt in de sloot. Zijn hackteam bedacht ‘De Wonderwal’. De oplossing zou Frank, volgens zijn hackteam, moeten zoeken in het plaatsen van wiepen. Dat zijn speciale palen met wilgentakken ertussen die de golven in het water breken en daardoor het afkalven van de wal tegengaan. (De koeien drinken hier uit de sloot dus de waterkwaliteit moet ook wel goed zijn.) Daarvoor wil het team waterlelies planten tussen de wiepen en de walkant. Waterlelies zorgen voor een betere waterkwaliteit en ecologie in de sloot. Daarnaast wil het team liesgras en lisdodde langs de waterkant zetten voor het verder verhogen van de biodiversiteit en het versterken van de oeverwal.

Wat voor onderhoudswerk heeft Frank eraan?

Aan de wiepen niks, behalve het laten plaatsen en die bedrijven zijn er al wel die hierin zijn gespecialiseerd. Wiepen groeien wel wat uit, maar de vissen en andere diertjes eten de uitgroei van de takjes op. Het slootonderhoud moet wel, maar dat moet hij sowieso doen vanwege de bagger. Geen extra werk dus. Wat kost het, wil Frank weten. Het hackteam heeft een terugverdientijd van 15 jaar uitgerekend. Dat vindt de ondernemer te lang, daarom vraagt het team en de ondernemer hulp aan de jury.

Juryoordeel
Prachtige duo-presentatie door 13-jarige Jonathan Brouwer de Koning en Frank de Wit. De jury heeft veel presentaties gezien, maar deze was zeer levendig en inspirerend om te zien. Ervoor zorgen dat er geen afkalving meer is door middel van een natuurlijke golfbreker en het ecologisch inrichten van de oeverwal met waterlelies, lisdodde en liesgras.

Ecologie, efficiency en esthetiek heeft het hackteam samengebracht in een prachtige natuurinclusieve oplossing. Maar hoe haalbaar is dit idee als de terugverdientijd zo lang is? Wie wil er dan in mee investeren? Dat deel moet nog verder uitgezocht worden.

Vervolgstappen

Er heeft een inspirerend gesprek plaatsgevonden tussen Frank en het Hoogheemraadschap NHNK, Collectief Water, Land en Dijken, en Amsterdam Wetlands/landschap Noord-Holland om te onderzoeken of zijn plan gerealiseerd kan worden. De techniek is niet onbekend en heeft al bewezen een positief effect te hebben op veenbehoud (doordat het niet afkalft), ecologische kwaliteit van het water en de oevers, en het waterbergend vermogen van de sloten. Het zou ook net toegepast zijn in het Innovatieprogramma Veen op het Zuiderveen. Daarmee is het niet zo dat Frank en ook andere boeren geholpen zijn en dit soort oeverbeschermingen over grote lengtes aan kunnen gaan leggen.

Er staan nu nog twee belangrijke vragen open.

Ten eerste is er de vraag hoe deze oplossing het beste financieel ondersteund kan worden en daarmee ook voor boeren financieel aantrekkelijker wordt. Landschap Noord-Holland ziet hier de wellicht de mogelijkheid dat het Groen Goud, het deltaplan biodiversiteitsherstel voor Noord-Holland dat onder andere gaat over natuurvriendelijk sloot- en oeverbeheer en natuur- en landschapselementen, dit op gaat pakken.

De tweede vraag is hoe groot de opgave nu is in hectares en kosten. De laatste vraag gaat Frank zelf uitzoeken.