Op het schoolplein van Basisschool Het SchatRijk in Zaandijk is van alles te vinden: een moestuin, een amfitheater, een modderkeuken, een paddenpoel, insectenhotel en zelfs een heuse pizza oven. Door in deze rijke plek te spelen en ontdekken komen kinderen tot verwondering en leren ze zowel de natuur als zichzelf kennen. Directeur Marc van de Geer vertelt ons over zijn enthousiasme, zijn aanpak en hoe hij andere scholen wil helpen ook hun schoolplein te vergroenen.
Foto’s v.l.n.r.: het insectenhotel, de omheinde paddenpoel en vlindertuin, de lemen pizza oven.
De kracht van een natuurspeelplaats
Een groen schoolplein leg je niet aan omdat je de bloemen zo lekker vindt ruiken. Het biedt natuureducatieve waarde, stimuleert creativiteit en beweging en kinderen worden meer uitgedaagd, waardoor je minder gedragsproblemen ziet. Het nodigt daarnaast uit om dingen samen te doen, zoals hutten bouwen. Met losse elementen kunnen kinderen dingen bedenken en maken. Bovendien is het zomers op het plein voor de kinderen een stuk beter uit te houden door de schaduw van de bomen.
Een groen schoolplein kan bijdragen aan een belangrijke missie.
Marc: ‘Als wij willen dat kinderen opgroeien tot burgers die straks verantwoordelijkheid nemen voor hun leefomgeving, dan begint het bij het in aanraking komen met die leefomgeving en de verwondering erover. Het gaat om verantwoordelijkheid willen en kunnen nemen voor de dingen om je heen en weten waarom je dat wil. Niet omdat het moet, maar omdat je er iets mee hebt. Met natuur is dat cruciaal als we het hebben over klimaatdoelen en energietransitie. Deze kinderen zijn de leiders van morgen. Als ze op de speelplaats op school al niet de verwondering hebben en de natuur leren kennen, dan waarderen ze het ook straks niet. Laat kinderen ervaren hoeveel verschillende planten en beestjes in Nederland te vinden zijn, zodat ze die diversiteit gaan herkennen en waarderen.’
Met een rijke inrichting is een schoolplein geen luchtplek, maar een zeer waardevolle ontdekplek die ontzettend veel handvatten biedt voor verschillende lessen.
Doorlopend proces
In één keer het hele plein vergroenen was voor de school financieel niet haalbaar. Uit de offerte bleek dat het uitvoeren van alle plannen een ton zou kosten. Via acties en het zelf opzij zetten van geld in de begroting is toch een aardig bedrag bij elkaar gekregen en daarmee kon de school een basis aan laten leggen, waarop nog steeds wordt voortgebouwd; het plein is een levend en groeiend proces, waar steeds meer elementen bij komen. Denken vanuit kansen en werken in stappen, daarmee kom je een heel eind!
Ouders betrekken
Vanaf het begin zijn ouders bij het proces betrokken. Marc gebruikte praatplaten om de ouders een beeld te geven bij wat er met een groen schoolplein wordt bedoeld en er werd een werkgroep opgezet. Ook zijn er gesprekken geweest met de ouders over beredeneerde risico’s.
‘Wij hadden vroeger in mijn eigen schooltijd ook een betegeld plein, kinderen zijn creatief en zullen zelfs op een betegeld schoolplein dingen ontdekken, maar het is wel minder. Je kon er eigenlijk alleen maar rennen etc.. tot een leerling viel en zijn tanden brak, toen mocht je ook niet meer rennen. Elk risico werd geëlimineerd. Zo ontneem je kinderen dus ook de kans om hun eigen lijf te leren kennen en de mogelijkheden en beperkingen van je eigen kracht. Je moet dus een balans vinden tussen het wegnemen van álle risico’s en het nemen van onnodige risico’s. Wat is nou aanvaardbaar? Je leert je kind ook fietsen, dan is er ook het risico dat het een keertje valt. En waarom is bepaald risico nemen goed? Wat is de waarde die je misloopt als je alle risico’s elimineert?’
Ook nu het groene schoolplein deels gerealiseerd is blijven ouders belangrijk: ‘Bijna elk jaar organiseren we twee werkzaterdagen met ouders waarop we iets realiseren, iets in elkaar klussen. We gebruiken hierbij materialen die uit het plein komen als het kan opnieuw. Zo is het amfitheater samen met ouders gemaakt van tegels die op het plein lagen. Ook helpen ouders in de moestuin met onderhoud, maar het meeste werk daar wordt door groep zes gedaan.’
Kinderen betrekken
De kinderen hebben maquettes gemaakt en ook hun wensen werden besproken. ‘Je moet kinderen erbij betrekken.’ De leerlingenraad op school verzamelt nu nog steeds wensen en klachten van de kinderen. Tussen de wensen zitten dan ook wel eens onmogelijke dingen zoals een achtbaan of zwembad. ‘Maar met kinderen valt ook heel goed te praten over realistische mogelijkheden.’
Nog op de wensenlijst
Hoewel er al veel is gerealiseerd, is de wensenlijst nog best indrukwekkend. Op de planning voor de korte termijn staat bijvoorbeeld een kippen- en konijnenhok. Marc is er van overtuigd, dat het kinderen goed doet om voor dieren te zorgen en ze te kunnen knuffelen. “Eigenlijk vind ik dit een basisvoorziening, zeker in het kader van Passend Onderwijs”.
Een aandachtspunt vormt de beplanting. ‘Binnenkort ligt er een nieuw plan klaar, wanneer en waar we bomen, heesters en ander groen gaan planten en welke investering dan nodig is. Door de speeldruk is een goed onderhoudsplan, ook voor het groen, van belang.’
Tenslotte wordt er op verzoek van de leerlingenraad op dit moment geld bijeen gebracht voor een mooie boomhut.
Ook andere scholen verder helpen
Directeur Marc is actief lid van stichting Springzaad, een stichting die zich inzet voor het realiseren van meer Speelnatuur voor kinderen. Samen met een aantal anderen heeft hij binnen de stichting de werkgroep Groene Schoolpleinen opgezet, die zich vanuit de stichting toespitst op de natuurspeelplaats op school, die niet alleen als speelplaats fungeert, maar ook echt als leermiddel bijdraagt aan de brede ontwikkeling.
De werkgroep is momenteel bezig met het ontwikkelen van een speciale editie praatplaten, speciaal voor (speel)natuur op het schoolplein. Daarnaast bundelen ze kennis en willen ze ook excursies op het thema organiseren. Bovenal fungeren ze als vraagbaak voor scholen(besturen), want groen is hip, ook op school, maar hoe pak je het aan? Waar moet je aan denken? Hoe ga je met water om? Hoe regel je het beheer? De werkgroep Groene Schoolpleinen helpt je graag verder.
Je vindt informatie en contactgegevens op groeneschoolpleinen.nl of Springzaad.nl
Als afsluiter twee tips:
#1 Denk vanuit kansen, kijk wat er wel kan; positieve energie brengt dingen in beweging.
#2 Weet wat de waarde is van de elementen op het groene schoolplein, zorg voor een goed verhaal en bedenk goed hoe het aansluit bij je onderwijsvisie om het meeste eruit te halen.
Marc van de Geer
Directeur Evangelisch kindcentrum Het SchatRijk
Bovenschools Cultuurcoördinator Agora
Rooswijkplein 10
1544 VZ Zaandijk
info@hetschatrijk.nl
075-2010130
06- 46335123