Op 20 juni spraken we hier over met deelnemers aan het kenniscafé groene schoolpleinen bij basisschool de Cocon in Alkmaar met een nieuw groen schoolplein. Spoiler: Er is geen hard criterium om zo genoemd te mogen worden.

Groene schoolpleinen zijn er in alle soorten en maten.

 

Een groen schoolplein, kaders bepalen

Er zijn echter nogal wat bedrijven en scholen die het idee hebben een groen schoolplein aan te leggen, maar in feite niet verder komen dan het bouwen van houten speeltoestellen met kunstgras als valgrond. Gelukkig zijn er ook ontwerpers, hoveniers en bouwers, die criteria hanteren die leiden tot een écht groen schoolplein. Via een topsector Tuinbouw project door de VU wordt nu gewerkt om het gezamenlijk beeld van een groen schoolplein scherper te maken, namelijk een plein dat zowel goed inspeelt op spelen en leren door de kinderen, als dat het bijdraagt aan biodiversiteit en klimaatadaptatie. Dat kader kan gaan helpen om gericht stappen te maken naar een écht groen schoolplein en er in ieder geval een goed gesprek over te voeren.

Groene schoolpleinen worden dan soms ook wel een groen speel-leerlandschap of natuurspeelplaats genoemd. Ook wordt er wel gesproken van een groenblauw schoolplein, wanneer er specifieke aandacht is geschonken aan het belang van een goede waterhuishouding op de speelplaats. Natuurlijk kan niet altijd alles tegelijk, maar dan kun je gericht keuzes maken wat voor jouw type onderwijs, grootte en locatie van het schoolplein, speeldruk en bijvoorbeeld beschikbaarheid van groen in de directe omgeving, afwegingen zijn om in te kiezen.

Een groen schoolplein, keuzes maken

Voor een groen schoolplein, kun je denken aan de volgende elementen (hoe meer hoe beter 😊):

  • Er is veel groen, in de vorm van zowel speelgroen (verstopplekken, klimmen), educatief groen (onderzoek, biologielessen) en eet- en ruikgroen (moestuin, bloemen).
  • In plaats van speeltoestellen, zijn er zijn vaak speelaanleidingen gecreëerd. Sommige klassiekers, zoals schommel, glijbaan en wip, zijn natuurlijk goed in te zetten.
  • Er kan worden gespeeld met water (wadi, waterpomp, buitenkraan of vijver).
  • Kinderen kunnen zowel met abiotische natuur (zoals zand en water), als met levende natuur spelen.
  • De speelplaats kent veel diversiteit en verscheidenheid, met kenmerken als hoog/laag, nat/droog, schaduw/zon.
  • De speelplaats lokt creatieve vormen van spel en avontuurlijk bewegen uit.
  • De speelomgeving geeft ruimte aan natuurbeleving.
  • De speelomgeving biedt plek voor rust- en ontmoetingsplekken.
  • Er is los, natuurlijk materiaal, waar kinderen mee kunnen exploreren, vernieuwen, verbeelden en creëren (denk aan zand, takken, stenen, etc.).
  • De paden zijn vaak niet verhard (schelpenpaadjes, boomschors, zand, halfopen straatwerk).
  • De inrichting draagt bij aan biodiversiteit (insectenhotel, vogelhuisjes, takkenrillen, bloemrijk, paddenpoel).
  • Er is soms ruimte voor dieren (kippen, konijnen).
  • Vaak is er kunst te vinden (mozaïeken, beeldhouwwerk, houtsnijwerk).
  • Kinderen van alle leeftijden kunnen grenzen verkennen en aanvaardbare risico’s nemen.
  • Er is een buitenlokaal ingericht, waar kinderen met hun leerkracht lesonderdelen bespreken.
  • Er is een watertappunt voor drinkwater gerealiseerd.
  • Er is ruimte voor sport.

Waarom een groen schoolplein?

Als je de bovenstaande lijst bekijkt, dan zie je eigenlijk al dat er velen doelen te dienen zijn met een groen schoolplein, waarbij de een soms zwaarder weegt dan de ander, wel goed om de breedte te overzien:

  1. Educatie: lesplaats voor buitenlessen (voor bijna alle vakgebieden, buitenlucht is gezond)
  2. De leerstof beklijft beter (bewegend leren)
  3. Plek voor socialisatie en ontspanning (pauzes, ontmoeting)
  4. Plek voor spel, sport & bewegen (motorische ontwikkeling, omgaan met risico’s, tegengaan overgewicht, samenspelen)
  5. Bijdrage aan biodiversiteit, flora en fauna
  6. Bijdrage aan welbevinden (vermindering van gedragsproblemen)
  7. Zorgt voor een betere concentratie bij kinderen
  8. Voedseleducatie/moestuinieren
  9. Water opname bij grote regenval
  10. Verkoeling bij warmte
  11. Draagt bij aan een groene uitstraling van de buurt
  12. Vind- en ontdekplaats van natuur
  13. Groene oases in een stedelijke omgeving

Groen doet goed: de wetenschappelijke onderbouwing 

Anno 2022 zijn er al veel onderzoeksresultaten gepubliceerd, zowel in Nederland als internationaal. Wat voor effecten heeft groen op de ontwikkeling van kinderen? Een overzicht tot aan 2019 staat hier. We schreven er ook een blog over met onderzoekster Jolanda Maas. De vele positieve uitkomsten van deze wetenschappelijke onderzoeken versterken de beweging naar groene schoolpleinen, je gunt het ieder kind. Een ander onderzoek (Jantje Beton) heeft laten zien dat steeds meer kinderen minder buiten komen om te spelen. Dus hoe mooi is het als in ieder geval op school deze trend wordt doorbroken?

 

Meer weten:

  1. Aan de slag! – Springzaad
  2. Schooltuinen – Een zelfgekweekte wortel smaakt het lekkerst! – Groen Kapitaal
  3. EBS Het SchatRijk heeft een schoolplein vol schatten – Groen Kapitaal
  4. Het groene schoolplein van de Julianaschool Kwartellaan is gerealiseerd! – Groen Kapitaal
  5. In zes stappen naar een Groen Schoolplein – Groen Kapitaal
Tekst Karin van Hoof, dankbaar geput uit kennis van Marc van de Geer, die vanuit Springzaad ook het kenniscafé organiseerde.