De Nederlandse bodem is de afgelopen decennia nogal eenzijdig en chemisch benaderd door het vele gebruik van pesticiden en kunstmest voor landbouw.

Joeri Gerrits, van Tuinderij Het Groene Leven: “Dit heeft tot een op het eerste gezicht hogere productie en efficiëntie geleid, wat natuurlijk heel goed klinkt. Echter heeft deze benadering de Nederlandse bodem uitgeput met als resultaat een bodem met weinig tot geen mineralen, veel minder bodemleven en erg kwetsbare monoculturen.”

Landbouw is een ontzettend belangrijk onderdeel van onze samenleving, omdat het voor de menselijke voedselvoorziening zorgt. Nu is er tegenwoordig veel meer informatie beschikbaar over hoe ons land verbouwd kan worden. Maar ook over de nadelen van de manier waarop het de laatste paar decennia is gegaan, deze blijken toch een stuk ernstiger dan gedacht. Landbouw moet dus een stuk duurzamer, maar hoe kan het duurzamer worden gemaakt?

Regeneratieve landbouw

Een van de antwoorden op deze vraag is regeneratieve landbouw. Dit is een breed concept dat bestaat uit vier basisprincipes:

  1. Bodemverstoring minimaliseren.
  2. Geen gebruik maken van chemische middelen.
  3. De biodiversiteit maximaliseren door veel verschillende gewassen op één stuk grond te verbouwen.
  4. De grond zo lang mogelijk bedekken met gewassen voor een voedzame bodem.

Deze basisprincipes moeten ervoor zorgen dat de natuur haar gang kan gaan. In de natuur versterken de planten en de grond elkaar, waardoor er een gezond bodemleven ontstaat. Het gaat dus om het creëren van een zo natuurlijk mogelijke situatie, zodat de planten zo sterk mogelijk zijn.

Tuinderij Het Groene Leven

Een praktijkvoorbeeld van deze aanpak is ‘Tuinderij Het Groene Leven’ in Spaarnwoude. Deze tuin is tot leven geroepen door Joeri Gerrits en Bram Derckx om mensen dichter bij de natuur te brengen. Bij deze tuin kunnen mensen uit de omgeving, voor een vast bedrag per jaar, wekelijks groente en fruit komen oogsten en leren zij daarnaast ook veel over tuinieren. Bijvoorbeeld hoe maak je compost, wat is regeneratieve landbouw en moet grond eigenlijk wel omgeploegd worden? Dit is niet alleen interessant voor volwassenen die graag met hun handen werken, maar ook voor kinderen. De tuinderij zit op hetzelfde terrein als informatieboerderij ‘Zorgvrij’. Hier kunnen kinderen dus op een leerzame en spelende manier het boerderijgevoel ervaren.

Joeri en Bram bij één van de stroken grond waar binnenkort de eerste zaden geplant zullen worden.

Grond niet omploegen?

Joeri en Bram hanteren het ‘no dig principe’. Dit betekent dus dat zij de grond niet omploegen. Zij plaatsen compost boven op de bestaande grond, waardoor je net als in het bos de grond van bovenaf voedt en opbouwt. Hierdoor wordt het bodemleven niet verstoord wordt en blijft het in balans. Een stabiel bodemleven zorgt voor een biologisch evenwicht, waar de plant een aantal voordelen aan heeft, namelijk een betere bodemstructuur, water wordt beter vastgehouden en belangrijke voedingsstoffen komen vrij. Daarnaast hebben zij ook veel minder last van onkruid. De zaden van onkruid zitten vaak te diep in de grond, waardoor ze niet kiemen. Wanneer de grond wel omgeploegd wordt, worden de onkruidzaden naar het oppervlakte gehaald, waardoor ze dus kunnen kiemen.

Natuurlijk evenwicht

Daarnaast willen ze ook geen chemische pesticiden gebruiken. Door juist veel verschillende gewassen op één gebied te plaatsen creëren ze een gezond ecosysteem voor insecten, waardoor er een geschikte habitat ontstaat voor de predatoren van plaagdieren. Hierdoor worden pesticiden onnodig en draagt dit bij aan een gezondere leefomgeving én een veel gezondere kwaliteit van de opbrengst. Regeneratieve landbouw klinkt dus ontzettend interessant en goed voor de kwaliteit van de gewassen, waarom wordt dit dan nog niet overal toegepast?

De output van de landbouw in Nederland is de afgelopen decennia met 12% gestegen, maar de input die ervoor nodig is, is met ruim 600% gestegen. In verhouding zijn we er dus ontzettend hard op achteruit gegaan. -Joeri Gerrits en Bram Derckx

Wat houdt de boeren tegen?

Boeren worden al decennialang gestimuleerd om zoveel mogelijk opbrengst te creëren. Met de komst van machines is er minder mankracht nodig, werkt de landbouw sneller en is er ook meer opbrengst. In het eerste jaar is er veel opbrengst, maar in de jaren daarna veel minder, omdat de bodemkwaliteit hard achteruitgaat door chemische middelen en het omploegen. Om dit te compenseren wordt er bijvoorbeeld kunstmest gebruikt, waarmee de kwaliteit van de bodem kunstmatig hoog wordt gehouden. Dit is dus allesbehalve duurzaam. Elk jaar zal er ook steeds meer kunstmest gebruikt moeten worden om een gelijke opbrengst te creëren, wat eigenlijk voor een negatieve spiraal zorgt. Dit is korte termijn denken en op lange termijn blijkt dit dus desastreus voor de bodem te zijn.

Steeds meer boeren erkennen dit probleem en willen omschakelen naar regeneratieve landbouw, maar veel van hen weten niet hoe het moet of ze zitten in een té moeilijke situatie. Om een biologische boer te worden moet de grond aan twee jaar lange eisen voldoen. Dit zorgt natuurlijk voor een erg onzekere financiële situatie die niet iedereen zich kan veroorloven.

Er is ruimte voor de overheid om de boeren hierin te steunen, maar het is een enorm ingewikkelde kwestie en er is ook nog geen grote lobby voor regeneratieve landbouw. -Joeri Gerrits en Bram Derckx

Gemeenschapslandbouw

‘Tuinderij Het Groene Leven’ is dus een voorbeeld van hoe landbouw eigenlijk uitgevoerd moet worden. De lokale gemeenschap verzekerd boeren van inkomsten en zij zorgen ervoor dat groente en fruit ecologisch verantwoord gekweekt wordt voor de oogstdeelnemers. Hierdoor krijgt de lokale gemeenschap direct hun eten van het land, zonder tussenschakels, wat dus voor minder uitstoot zorgt dan wanneer groente in de supermarkt wordt gekocht. Dit is niet het enige voordeel wat eraan hangt. Door een gezonde bodem en geen gebruik te maken van chemische middelen is het eten dus hartstikke gezond, er is veel variatie in soorten (ruim vijftig soorten planten) en het is ook nog eens ontzettend lekker! In verhouding met de prijs en kwaliteit die je in de supermarkt haalt is dit dus verreweg de beste keus.

Ook een oogstdeelnemer worden? Of sponsor?

Dat de landbouw duurzamer moet, daar is iedereen het erover eens. Hoe meer mensen initiatieven zoals ‘Tuinderij Het Groene Leven’ steunen, hoe meer aandacht er voor regeneratieve landbouw zal komen. Een gezonde leefomgeving en lekker eten, daar heeft iedereen baat bij en op deze manier samenwerken met de natuur is een essentieel onderdeel van het leven. Ben je benieuwd naar meer informatie over deze tuinderij en hun duurzame manier van landbouw, neem dan een kijkje op hun website of sociale media. Je kan ook een keertje bij ze langskomen op het terrein van boerderij ‘Zorgvrij’ en voor jezelf zien hoe het werkt!

Wil je Joeri en Bram crowdfunden? Dan kan dat hier

Open dag – 22 oktober 2022 –

Wist je dat je elke week je eigen duurzame, gezonde groente kan komen oogsten in onze ecologische zelfoogsttuin bij Boerderij Zorgvrij? En wil je weten hoe wij ecologische groente kweken zonder te ploegen?

Kom dan naar onze open dag op zaterdag 22 oktober. Struin lekker rond over de tuin en vraag ons alles wat je weten wilt over verse lokale groente, het oogsten en regeneratieve landbouw.

Wat is er allemaal te doen?

  • De open dag is van 1100 tot 1500.
  • We geven je een rondleiding over de tuin.
  • Je kunt zien en ervaren hoe onze groente groeien.
  • De jongsten kunnen ons helpen met de oogst.
  • Er is natuurlijk koffie en thee.