Een paar jaar geleden was het stuk grond waar natuurbegraafplaats Geestmerloo zich bevindt in gebruik voor landbouw. Daar zie je nu niets meer van terug. Het gebied van 24 hectare staat vol begroeiing, er is water en over de wandelpaden kun je er doorheen lopen. Op het eerste gezicht lijkt het een ‘gewoon’ park in ontwikkeling. Echter is deze plek bijzonder. Je kunt hier namelijk niet alleen wandelend de rust van de natuur opzoeken, maar ook jouw eeuwige rustplaats vinden.


Het enige dat aangaf dat ik op de begraafplaats was aangekomen waar ik Bert Speulman, een van de initiatiefnemers, mocht spreken, was een houten bord waarop staat ‘Natuurbegraafplaats Geestmerloo’. Het naast de begraafplaats gelegen ontvangsthuis en de ceremonieruimte zijn van hout zien er verwelkomend uit. Ook binnen hangt een warme sfeer. Bert neemt ons mee in de wereld van natuurbegraven en vertelt over het ontstaan van deze natuurbegraafplaats.

 

Hoe het idee ontstond

 

In 2010 werden twee buren in Drenthe, Bert en zijn buurman, ieder op een eigen manier, geconfronteerd met de eindigheid van het leven. De een verloor in dat jaar zijn vader. De ander ontdekte een grafheuvel op zijn land. Het bleek een eeuwenoud graf te zijn van een 18 jarige moeder en haar 4 jarige kind. De twee buren waren geraakt door de vondst en zijn zich samen gaan verdiepen in gedenken in de natuur. ‘Zou het niet mooi zijn als je om de grafheuvel heen, een gedenkplek kan maken voor ouders die een kindje zijn kwijtgeraakt?’ Het is deze vraag die uiteindelijk heeft geleid tot o.a. natuurbegraafplaats Geestmerloo in Noord-Holland.


Bert: ‘We zijn op excursie geweest naar Engeland, waar natuurbegraven al langer bestaat. Met de Natural Burial Association gingen we door het land. We zagen dat daar soms begraven werd naast een boerderij en mestheuvel en soms kwam je in mooie Robin Hood bossen terecht met bossen vol met eiken- en beukenbomen.’ Bij terugkomst wilden de mannen het principe van natuurbegraven ook in Nederland lanceren, dat bestond hier nog niet.


Meer interesse dan verwacht

 

‘In het begin werden we voor gek verklaard. Er zouden niet veel mensen zijn die zouden kiezen voor deze manier van begraven. Dit hield ons niet tegen, wij wilden graag een plek bieden aan die mensen die zich prettig voelen bij de mooie en duurzame manier van begraven en één willen worden met de omgeving en we wilden een plek bieden aan nabestaanden om hun geliefden te herdenken in de natuur.’

‘De natuur heeft een rustgevende, troostende en helende werking. Hoewel het het verlies niet weg kan nemen, biedt het gedenken van geliefden in de natuur wel steun in het rouwproces.’

‘Toen de eerste natuurbegraafplaats open ging bleek er best veel interesse te zijn, veel meer dan we ooit hadden gedacht en uiteindelijk is het uitgegroeid tot de organisatie Natuurbegraafplaatsen van Waarde en meerdere natuurbegraafplaatsen in Nederland.’


In 2016 kwam Bert in contact met Alexander van der Pijl, de andere initiatiefnemer van Natuurbegraafplaats Geestmerloo. Alexander is uitvaartverzorger in Hoofddorp, en samen met het Recreatieschap Noord-Holland hebben ze het idee uitgewerkt om hier bij Alkmaar deze Natuurbegraafplaats aan te leggen.


Wat is natuurbegraven?

 

Er is een aantal aspecten die natuurbegraafplaatsen anders maakt dan reguliere begraafplaatsen. Rekening houden met de natuur is hierin leidend. Zo wordt er geen blijvend monument geplaatst; de natuur ontfermt zich over het graf en krijgt de ruimte terug. Dit betekent dat nabestaanden het graf ook niet hoeven te onderhouden. Wel kan er gekozen worden voor een tijdelijk monument in de vorm van een boomschijf met gravering, die met de tijd ook in de natuur kan worden opgenomen. Er is veel aandacht voor natuurlijke materialen:

‘Wat we belangrijk vinden is o.a. een kist, mand of lijkwade zonder metaal, kunststof en glas, maar ook natuurlijke kleding. Wij vragen de nabestaanden bijvoorbeeld de overledene geen panty aan te doen..’

Het grafrecht is voor eeuwige duur. Dit betekent dat de grafrechten niet na een aantal jaar hoeven te worden verlengt en dat het graf niet zal worden geruimd. Belangrijk voor mensen die vanuit hun religie een rustplek willen hebben tot de wederopstanding en prettig voor nabestaanden die zo altijd een bijzondere plek behouden om naar terug te keren, maar ook goed voor de natuur. De grond wordt door de eeuwigdurendheid van het graf namelijk niet opnieuw verstoord èn het garandeert dat het gebied nooit bebouwd zal kunnen worden. Zo draagt de natuurbegraafplaats bij aan het behoud van natuur voor toekomstige generaties.

‘We besteden veel aandacht aan de ontwikkeling van nieuwe natuur en behoud van oorspronkelijke flora en fauna. de realisatie van nieuwe natuur is een van de belangrijkste doelstellingen van Natuurbegraafplaats Geestmerloo.’

De uitdagingen

 

‘Het is best een investering. We hebben de grond via erfpacht van het recreatieschap Geestmerambacht in bezit kunnen krijgen, het gebied heringericht en zullen het blijvend onderhouden. Dit geldt niet alleen voor de natuurbegraafplaats zelf, maar ook het gebied ernaast.’ De natuurbegraafplaats loopt over in een stukje recreatiegebied waar o.a. een natuurspeelplaats is gemaakt met houten speelaanleidingen en een labyrint is aangelegd om in gedachte overheen te bewegen.


De herinrichting was een grote klus. ‘De wet op lijkbezorging stelt een minimale afstand van een graf tot het grondwater. In Noord-Holland ligt het grondwater niet diep genoeg in de bodem om hieraan te voldoen, daarom hebben we de grond moeten ophogen. Als je in de winter op ruim een meter gaat graven zou je geen grondwater mogen tegenkomen op een begraafplaats. Op enkele stukken hebben we de grond 7 meter verhoogd, op andere plekken 40 cm, zo konden we toch een natuurbegraafplaats ontwikkelen in dit lagere gebied.’ Door hiervoor grond te gebruiken uit het gebied zelf hebben is er een meer gecreëerd, wat aantrekkelijk is voor o.a. waterdieren en vogels.


Een andere uitdaging is dat je bij de ontwikkeling van een dergelijk project te maken hebt met verschillende partijen en kunt stuiten op weerstand. Ook bij Geestmerloo was dit het geval. Zo hadden omwonenden bijvoorbeeld bezwaren vanwege het uitzicht en de verdrietige sfeer die een begraafplaats mee zou brengen. ‘Gelukkig zijn we er uiteindelijk samen uitgekomen en hebben we bijvoorbeeld een aantal bomen geplant zodat de betreffende omwonenden niet uitkijken over het gebied. Het is belangrijk om bezwaren en onzekerheden serieus te nemen en met elkaar in gesprek te blijven.’ Natuurbegraven is nog redelijk nieuw in Nederland en het is daarom soms moeilijk om een duidelijk beeld te schetsen van hoe het gebied eruit ziet na de komst van een natuurbegraafplaats. Ook moest het bestemmingsplan aangepast worden, dit is vaak een lang proces.

Welkom

 

Een paar maanden voor de opening werd er nog hard gewerkt aan de aanleg van het stuk nieuwe natuur. En hoewel het nog een tijdje duurt voordat er een volwaardig bos ontwikkeld is, is het inmiddels al een stuk groener en ontwikkelt de natuur zich zichtbaar.

Sinds juli 2020 is Natuurbegraafplaats Geestmerloo geopend. 7 dagen per week kunnen mensen wandelen door het gebied en in het ontvangsthuis terecht voor informatie.

https://youtu.be/5JSBk75GhXA

 

tekst: Renée Snoek, trainee Groen Kapitaal