Een groene gezonde leefomgeving doet wonderen. Op vele gebieden. Sociaal, sportief, ontspanning en milieu. Parken spelen hierbij een grote rol. Lees hieronder waarom Amsterdam meedoet aan het Europese project PERFECT en wat er nodig is voor aantrekkelijk groen.

Een groene gezonde leefomgeving

Amsterdam doet mee aan het Europese project PERFECT om een groene en gezonde leefomgeving in de stad te bevorderen. Parken en ander groen in de stad zijn een belangrijk onderdeel hiervan. Het effect van groen op de gezondheid hangt onder meer af van waar mensen het groen voor gebruiken. Het gebruik van een park is zeer divers. Je zou kunnen zeggen ‘zoveel mensen zoveel wensen’. De één gebruikt het park als een plek om te bewegen of sporten, terwijl de ander juist rust en ontspanning zoekt.

Parken bieden ook plek voor sociale interactie en ontmoeting. Al die activiteiten kunnen ieder op hun eigen manier een positieve invloed op de gezondheid hebben. Voor een optimaal gezonde inrichting van een park moet rekening gehouden worden met de verscheidenheid aan manieren waarop mensen het groen gebruiken.

Schoon, veilig en toegankelijk

Er zijn verschillende kenmerken en eigenschappen die het aantrekkelijk maken om naar een park toe te gaan. Voorbeelden hiervan zijn de aanwezigheid van faciliteiten en voorzieningen, zoals een plek om koffie te drinken of bijvoorbeeld speel- en sporttoestellen. Andere belangrijke kenmerken en eigenschappen zijn, schoon en heel, doorgaande routes, toegankelijkheid, aantrekkelijkheid, gevoel van veiligheid en afstand tot de woning. Hiermee is niet gezegd dat als een park aan de verschillende kenmerken voldoet het dan ook goed wordt gebruikt. Naast de karakteristieken van een park speelt programmering en het organiseren van activiteiten een belangrijke rol in het parkbezoek van mensen.

Bewoners sportief betrekken bij het park

Het Noorderpark in Amsterdam is een goed voorbeeld van wat er allemaal mogelijk is in de programmering van parkactiviteiten. De ‘Noorderpark Trust’ neemt hierin het voortouw. Zo is er bijvoorbeeld elke week een loopgroep ‘Noorderpark in Beweging’ waar iedereen die in beweging wil komen gratis bij kan aansluiten. Deze groep wordt begeleid door een ervaren trainer.  In het park is de ‘Kwiekroute’ aangelegd. De Kwiekroute maakt gebruik van straat- en parkmeubilair. Door het volgen van oefeningen wordt balans, kracht en uithoudingsvermogen getraind. Tijdens de trainingen van ‘Noorderpark in Beweging’ wordt er regelmatig gebruik gemaakt van deze beweegroute.

Gezond natuur wandelen

Een andere activiteit die in het park wordt georganiseerd is de gezonde natuurwandeling. Wekelijks organiseert Stichting Gezond Natuur Wandelen Nederland een gratis wandeling in het Noorderpark. De wandelingen worden begeleid door vrijwilligers die ook iets over de natuur vertellen en na afloop wordt er gezamenlijk een kop koffie gedronken. Het organiseren van dit soort activiteiten draagt eraan bij dat buurtbewoners op een laagdrempelige manier bij het park betrokken worden en het actiever gaan gebruiken.

Investeringen in het Noorderpark. Meten is weten.

Amsterdam investeert de laatste jaren veel in het Noorderpark. De toegankelijkheid, verbindingen tussen parkdelen, paden en voorzieningen in het park zijn verbeterd. Deze investeringen moeten ertoe leiden dat het park meer gebruikt gaat worden.

In gemeenten ontbreekt het vaak aan een monitoring van effecten van ruimtelijke ingrepen.

Relevante vragen zijn:

  • Wordt het park meer gebruikt?
  • Zijn er mensen meer aan het sporten of wandelen?
  • Spelen de kinderen meer in het park?

Zonder onderzoek kunnen we deze vraag niet goed beantwoorden. Terwijl het wel nuttig is om te weten wat de investeringen hebben opgeleverd.

De GGD besloot daarom als onderdeel van het Europese project PERFECT de positieve effecten van investeringen in het Noorderpark beter in beeld te krijgen. In de zomer van 2019 worden de laatste metingen uitgevoerd. De resultaten zullen interessant zijn voor iedereen die wil weten hoe de groene leefomgeving in de praktijk de gezondheid van stadsbewoners kan verbeteren. Als de resultaten uit het onderzoek bekend zijn, dan zullen we deze zeker hier delen.

Omschrijving PERFECT

Doel van PERFECT is de meerwaarde van groen onder de aandacht brengen, en het bewustzijn van de sociale, ecologische en economische voordelen van groen verhogen. In Amsterdam ligt de focus in het project op de meerwaarde van de groene infrastructuur voor de gezondheid van Amsterdammers.

UPDATE – de onderzoeksresultaten

Parkbezoek sterk toegenomen na investeringen

In het Noorderpark is het aantal bezoekers sterk toegenomen gedurende de onderzoeksperiode (2017-2019). In het eerste jaar (2017) werden 1626 bezoekers geobserveerd en in 2019 was dit opgelopen tot 2788. Een absolute toename zegt echter niet alles, omdat het weer een belangrijke invloed heeft op het parkbezoek. Als het weer in het laatste jaar veel mooier was, kan dat ook een verklaring zijn voor het toegenomen bezoek. Daarom is het belangrijk om een vergelijking te maken met een controlepark, zodat de invloed van het weer kan worden uitgesloten. In het onderzoek diende het Flevopark als controlepark.

Na vergelijking met het Flevopark bleek dat het eerste jaar na de herinrichting 59% meer bezoekers werden geobserveerd in het Noorderpark, relatief ten opzichte van het Flevopark. Het tweede jaar nam deze stijging in het Noorderpark verder toe tot maar liefst twee keer zoveel.

Meer beweging en sport

In het Noorderpark werd meer bewogen na de herinrichting. Het aantal wandelaars en mensen die intensief bewogen steeg het eerste jaar na de herinrichting met 60% en was twee jaar later verdubbeld, relatief ten opzichte van het Flevopark. Intensief beweeggedrag, zoals hardlopen, sporten en fietsen was het jaar na de herinrichting met 92% toegenomen en twee jaar na de herinrichting met 121%, relatief ten opzichte van het Flevopark.

Investeringen lonen voor de gezondheid

De positieve resultaten zijn voor de gezondheid belangrijke effecten. Natuur en (contact met) groen worden in verband gebracht met verschillende positieve gezondheidseffecten.  Onvoldoende bewegen levert een forse bijdrage aan de ziektelast in Nederland. Rondom het Noorderpark liggen een aantal buurten met een lage sociaaleconomische status. Uit de gezondheidsmonitor van de GGD blijkt dat er in Amsterdam Noord minder dan gemiddeld wordt bewogen. Mensen uit een lage sociaaleconomische klasse lijken meer baat bij groen in de nabije woonomgeving te hebben dan mensen uit hogere sociaaleconomische klassen. Investeringen in het groen in kwetsbare buurten zijn daarom extra van belang.

In het Noorderpark is het parkgebruik en beweging in het park flink toegenomen. De investeringen in het park lijken zich dus goed uitbetaald te hebben.

Het volledige onderzoeksrapport is via deze link te bekijken: https://openresearch.amsterdam/en/page/38162/perfect

Tekst: Imke van Moorselaar
Adviseur Milieu & Gezondheid, GGD Amsterdam