Waar groen groeit, groeit verbinding, hoe een zorginstelling in Amsterdam-Noord een tuin omvormde tot groene ontmoetingsplek voor jong en oud.
Wat begon als een simpele wens om bewoners meer naar buiten te krijgen, groeide uit tot een ambitieus project: de aanleg van een groene zorgtuin bij het Evean Twiskehuis. Een tuin waar ouderen, kinderen en buurtbewoners elkaar ontmoeten, bewegen en beleven. “Mijn doel is verbinding, met elkaar en met de natuur. De tuin is daar een middel voor,” zegt initiatiefnemer Carin.
Van wandelen naar een gedeelde droom
Het begon allemaal met een mislukte poging tot een wandelgroep. “We wilden mensen in beweging krijgen, vooral ouderen. Maar zelfs vrijwilligers reageerden gehospitaliseerd: “Het is te moeilijk’,” vertelt Carin. Tijdens een wandeling raakte ze in gesprek met medewerkers van een kinderopvang verderop. Die hadden geen tuin, maar wel kinderen. “Ik zei: wij hebben een hele grote tuin, en die gebruiken we nauwelijks. Kom af en toe spelen.” Zo ontstond het idee om de tuin te delen en te veranderen in een plek die uitnodigt tot samenzijn. “Je moet dingen voelbaar maken,” zegt Carin. “Daarom bakken we nu al wekelijks appeltaarten met gekochte appels. Straks komen ze uit onze eigen bomen, en kan iedereen een lekker appeltaartje bestellen uit onze eigen boomgaard.”
Peter Duitman, Carin Miedema, Glenn Bosua
Een visie met wortels: sociaal, groen en praktisch
De tuin moest meer worden dan een mooie siertuin. Er kwam een duidelijke visie: een toegankelijke, biodiverse plek waar mensen kunnen bewegen, elkaar ontmoeten, en zingeving ervaren. “Groen maakt gelukkig. Dat zie je hier gebeuren,” zegt Glenn van Donker Groen, het hoveniersbedrijf dat de aanleg verzorgt. Met hulp van landschapsarchitect Els Beekhuis – van der Weijde kreeg de tuin een ontwerp dat biodiversiteit en gebruiksgemak combineert. “Denk aan fruitbomen, planten met afwisselende bloeiperiodes en veilige wandelpaden. Het moest aantrekkelijk zijn om in te lopen, ook in de winter.”
De kracht van samenwerking en eigenaarschap
Het plan werd werkelijkheid dankzij de inzet van een klein maar gedreven team. Projectleider Peter haalde samen met Carin geld op via subsidies, fondsen én bewoners. “De grootste verrassing was dat zoveel mensen zelf wilden bijdragen. Dat toont aan hoe belangrijk ze dit vinden.” Intern draagvlak vergaren was geen makkelijke opgave. “Je hebt altijd een paar bewoners die zeggen: ‘ik wil geen kinderen in de tuin’,” aldus Carin. “Maar als je mensen eigenaar maakt van het idee, gaan ze meedoen.”
Van visie naar realiteit: bouwen met flexibiliteit
Bij de realisatie werd continu geschakeld tussen ideaal en haalbaar. “We zijn met z’n allen aan die koffietafel gaan zitten: dit is het budget, dit is het plan – hoe gaan we dit doen?”, vertelt Glenn. “We hebben luxe elementen geschrapt en het project praktisch opgedeeld. Het belangrijkste was dat de kern overeind bleef.”Ondanks alle keuzes en obstakels, blijft de missie helder. “Het gaat om het doel, niet om het ego,” zegt Carin. “Als straks iemand uit de buurt hier voor 1,50 euro een kop koffie drinkt onder een boom die we samen geplant hebben, dan is het geslaagd.”
Ontwerpen met oog voor mens én natuur
“Een goed ontwerp is als een blauwdruk voor beleving,” zegt Els, de landschapsarchitect. “Net als bij het bouwen van een huis geven wij inzicht – niet alleen in sfeer en gevoel, maar ook in techniek en inhoud.” Bij het ontwerp van de zorgtuin stond maatwerk centraal.
De doelgroep – ouderen met een zorgvraag – vroeg om een veilige, uitnodigende buitenruimte die past bij de plek, het landschap én de mensen. Met slimme keuzes, zoals hoogteverschillen, een pluktuin en doorkijkjes naar buiten, worden bewoners geprikkeld om naar buiten te gaan. “Een tekening helpt om sneller keuzes te maken en geeft ruimte voor creativiteit,” legt Els uit. De seizoenen, het bodemleven, de biodiversiteit – alles is onderdeel van het verhaal. En minstens zo belangrijk: altijd goed uitleggen waarom iets zo is ontworpen. “Zo breng je mensen een stapje verder en zorg je voor verbinding – tussen bewoners, natuur én omgeving.”
Een voorbeeld voor andere zorginstellingen
Peter en Carin hopen dat andere locaties volgen. “We hebben nu een soort blauwdruk – geen kopie, maar inspiratie.” Volgens Carin zou al één procent van het geld voor toekomstige ‘zorgzame wijken’ een wereld van verschil maken als het nu wordt geïnvesteerd in bestaande locaties. “Dit is al een zorgzame wijk,” zegt ze. “We hebben de buren erbij, de kinderen uit de buurt. Je hoeft er geen twintig jaar op te wachten.” Het succes is volgens de betrokkenen vooral te danken aan doorzettingsvermogen en verbinding. “Je hebt dromers, denkers en doeners nodig,” zegt Peter. “En soms tref je iemand die ze alle drie is.”
Beleving als bestaansrecht
“Niemand heeft het op een uitvaart over dat we de cijfertjes netjes hadden ingevoerd,” besluit Carin. “Maar wel over dat het gezellig was, dat we samen appeltaart bakten of pizza’s maakten. Beleving, daar draait het om.” Een tuin als deze laat zien dat groen meer is dan decoratie – het is een brug tussen generaties, disciplines en werelden. En die brug begint gewoon, met één gesprek in de wandelgang.
Dankzij bijdragen van onder andere Regiodeal ZaanIJ, Stichting DoWilVo, Stichting Maagdenhuis, Stichting RCOAK, het Buurtbudget van Stadsdeel Noord, en zorgorganisatie Evean, is het benodigde bedrag bijeengebracht. Ook dankzij bewoners van het Twiskehuis, lokale sponsoren, stichting Vrienden van het Twiskehuis en de succesvolle sponsorloop van BSO Stoer