Wat is er nou zo interessant aan een vogelbos? Nou, behoorlijk wat!

De biodiversiteit in Nederland staat al jaren onder druk. Het niet heel goed met veel vogels, bijen en insectensoorten. Hiernaast spelen er ook problemen omtrent de opslag van CO2 en stikstof en heeft het regenwater moeite om in de bodem te komen

Meerdere gemeenschappelijke problemen dus, die we gezamenlijk moeten oplossen. Eén mogelijke manier om deze problemen op te lossen, ligt al jarenlang onder onze neuzen. ‘De Nederlandse infrastructuur.’ Onze stagiair Diermanagement Maikel vroeg dit zich af en ging op zoek naar het antwoord.

Van infrastructuur naar infranatuur

Struweel

Nederland telt ruim 186.000 kilometer aan infrastructuur, zoals snelwegen, spoorlijnen en fietspaden. Dit is ongeveer 25 keer de lengte van Zuid-Amerika in kilometers! Grote delen hiervan kunnen gecombineerd worden met natuur om zo infranatuur te creëren. Door middel van deze aanpak kunnen er meerdere problemen in één klap worden opgelost. Infranatuur kan zich op verschillende manieren vormen. Eén van die manieren is het zogeheten vogelbos ontwerp, wat onlangs bij een kruispunt in gemeente Langedijk is uitgevoerd. Het vogelbos bestaat uit een groot aantal jonge boompjes en struiken, zoals de sleedoorn, de aalbes, meidoorn en de zwarte bes. Deze planten zullen uiteindelijk struweel zullen vormen. Struweel is begroeiing waarin struiken dominant zijn, dus weinig tot geen bomen. Dit struweel is dus perfect voor de struik broedende vogels, waar op dit moment te weinig plek voor is in Noord-Holland.

’Er is een tekort in Noord-Holland aan echt struweel voor struweelvogels. Er is veel bos en veel open weiland, maar niet genoeg struiken en kruiden. Dit heeft als gevolg dat de struikbroeders het moeilijk hebben.’’ -Marjolein Themmen

Vogelbos

Dit ontwerp is gecreëerd door Marjolein Themmen, van origine een sociaalgeograaf. Marjolein heeft geleerd om van alle kanten en hoeken naar de verschillende lagen van een project te kijken en deze samen te voegen. Het doel van dit vogelbos is om de biodiversiteit in de omgeving te verbeteren en om de capaciteit voor CO2 opslag te vergroten. Allereerst is er gekeken naar welke vogels gewenst zijn in het gebied, wat voor soort bomen (voedsel/beschutting) zij nodig hebben en welke bomen op deze grond kunnen leven. Deze aspecten zijn samengevoegd tot het vogelbos.

Nu stond er in één van de drie beschikbare hoeken van het kruispunt al een soort van vogelbos met veel struweel. In dit vogelbosje is door middel van een vogelinventarisatie al een rijke vogelstand waargenomen. Dit laat dus zien dat een hogere biodiversiteit ook zeer zeker mogelijk is in de andere twee hoeken. Het vogelbos heeft niet alleen een gunstig effect op de biodiversiteit, het blijkt ook dat dit kleine stukje natuur de CO2 die de auto’s op dat kruispunt uitstoten, kan opnemen. Daarnaast vangt het ook stikstof op en zorgen de struiken ervoor dat regenwater makkelijker in de grond kan zakken en ook blijft zitten.

Win win win…win

Hiermee los je dus vier problemen op, met één oplossing. Deze oplossing is hiernaast ook onderhoudsarm. De meeste gekozen planten en struiken worden maximaal zes meter, dus ze zullen ook struweel blijven. Een paar zullen groter worden en moeten dus wel beheerd worden, echter is dit niet intensief en brengen zij ook veel andere voordelen voor het ecosysteem met zich mee. Tijdens het planten is er ook gekeken naar een plantafstand, waardoor alle struiken evenveel zon krijgen en ze niet hol van binnen worden, naarmate ze groter worden. Het enige wat gecontroleerd moet worden, is dat de struiken niet te veel richting de weg gaan groeien. Hier gaat gelukkig een lange tijd overheen. Er wordt dus terughoudend beheerd, waardoor er een zo natuurlijk mogelijke situatie plaatsvindt, veel minder intensief dan het maaien van de grasvelden.

‘’Natuur is vaak de sluitpost van de begroting maar het moet gezien worden als een apart onderdeel, een essentieel onderdeel. Het draagt bij aan een gezonde leefomgeving.’’ -Marjolein Themmen

Nadelen van dit vogelbos zijn er eigenlijk niet. Er wordt tijd en geld bespaard omtrent het beheer van het gebied en er zijn vele voordelen die op lange termijn geld zullen besparen, aangezien infranatuur ook gemeenschappelijke problemen oplost. Dit kruispunt is niet het enige dat geflankeerd wordt door grasvelden, waar alleen gemaaid wordt. Er kan dus makkelijk gekeken worden naar welke vogels er in dat gebied gewenst zijn, gecombineerd met welke planten zij nodig hebben en wat de grond kan aanbieden. Dit vogelbos is dus overal toepasbaar, als er ruimte voor is. Vervolgens kan de natuur zijn gang gaan en worden alle loze ruimtes langs onze infrastructuur duurzaam benut in de vorm van infranatuur. Op lange termijn wordt iedereen er beter van, de natuur én de mens.

Nieuwsgierig?

Marjolein Themmen is onderdeel van Buro IJsvogeltje. Zij hebben vanuit Provincie Noord-Holland de opdracht voor het vogelbos gekregen en succesvol uitgevoerd. Voor meer informatie kan contact met adviesbureau worden opgenomen. Ook kun je een kijkje nemen in het Vogelbos- inrichting en beheer pdf, voor de uitgebreidere en technische informatie achter dit ontwerp. Wil je ook een plantenlijst? Hebben we ook voor je. Klik dan maar even op deze Plantlijst.

Even voorstellen…

Mijn naam is Maikel Janssen en ik ben sinds februari 2022 stagiair bij Groen Kapitaal. Ik studeer Diermanagement aan de hogeschool Van Hall Larenstein te Leeuwarden. Hier ben ik nu bijna vier jaar woonachtig, maar van oorsprong kom ik uit Groesbeek. Dit is een klein dorpje vlakbij Nijmegen aan de grens van Duitsland en Limburg. Groesbeek is omringd door bos en hier heb ik als klein jochie ook velen uren in besteed. Daar heb ik dus mijn affiniteit met natuur ontwikkeld.

Nu ik inmiddels wat ouder ben, ben ik ook geïnteresseerd geraakt in de filosofie van de klassieke oudheid en hoe een goede balans, in alles, essentieel is. Ik ben steeds meer filosofie en natuur gaan combineren en ik ben erachter gekomen dat hier mijn passie ligt. Ik wil graag mensen laten zien dat de natuur en de samenleving efficiënt gecombineerd kunnen worden, zodat geen van beiden er slechter op worden, maar juist beter.

Door middel van concepten zoals infranatuur, natuur inclusief bouwen en circulaire economie wordt mijn visie ook steeds realistischer. Een modern en dichtbevolkt land zoals Nederland moet hier de koploper in zijn en ik wil hier graag een rol in spelen om ervoor te zorgen dat wij, als land, dit ook gaan bereiken.