Maak kennis met je buren. Aflevering 7; Natuurinclusief bouwen voor ‘de kerkuil’

Het belang van de kerkuil

Uilen zijn volgens oud bijgeloof ongeluk brengers. Dat kan niet verder van de waarheid zijn. Deze roofvogels die ooit net zo intelligent werden geacht als de mens ,door de vergelijkbare ogen, zijn heel belangrijk voor de Nederlandse natuur. Maar uilen, en ook de kerkuil, hebben het al lange tijd moeilijk hier. Wat kunnen we doen om de kerkuil te helpen, en wat hebben wij daaraan? Daar geeft Floris, onze stagiair Diermanagement graag een antwoord op.

Hoe leeft de kerkuil?

Kerkuilen zijn met hun hartvormige gezicht erg herkenbaar. Als zij een gebied hebben gevonden, blijven zij hier in principe voor de rest van hun leven. Alleen bij zeer strenge winters en een tekort aan voedsel zijn ze gedoemd te zwerven voor nieuwe territoria. Ze leven in een sterk partnerverband. Als een van de twee komt te overlijden , vindt de ander meestal snel een nieuwe partner. Een uilenpaar legt meestal één leg per jaar, waarbij allebei de ouders aanwezig zijn bij de nestplaats. Alleen in hele muisrijke jaren hebben ze later in de zomer nog een tweede leg. Als de jongen drie tot vier maanden oud zijn, worden ze uit het territorium van de ouders verjaagd en moeten ze op zoek naar hun eigen territorium.

Waar leeft de kerkuil?

De kerkuil is vooral dol op open en halfopen cultuurlandschappen. Cultuurlandschappen zijn landschappen gecreëerd door de mens. In bosrijke gebieden komen ze eigenlijk niet voor. Ze zijn gebruikelijk te vinden in landbouwgebieden, in stadsparken, en in ruim opgezette stad- en buitenwijken. Hier bouwen ze hun nest bijna uitsluitend in speciaal voor kerkuil ontworpen nestkasten. Heel soms zijn ze te vinden in boomholtes, maar dat gebeurt zelden. Deze speciale nestkasten zijn te vinden op schuren, gebouwen, huizen en andere geschikte plekken. In deze open tot halfopen landschappen gaat de uil ’s nachts op jacht. Ze jagen het liefst in het open veld, daar waar gras- en bouwland worden afgewisseld met kruidenrijke akkerranden, heggen, bosjes of houtwallen. Door de positie van hun ogen en ongelofelijk goede hoorvermogen kunnen ze bijzonder nauwkeurig hun prooi spotten. Ze jagen voornamelijk op muizen. Spitsmuizen, veldmuizen en andere muizensoorten vormen 98% van hun dieet. Bij schaarste aan muizen eten uilen ook wel eens een mus of een spreeuw.

Kerkuil nestkast; Foto: vivara.nl.

Waarom heeft de kerkuil het moeilijk?

Midden in de jaren zestig was de kerkuil compleet uit ons land verdwenen. Door een combinatie van een aantal extreem strenge winters op rij en een opstapeling van het landbouwgif DDT in de voedselketen konden de kerkuilen in ons land niet meer overleven. Door de manier waarop wij onze cultuurlandschappen indeelde konden de kerkuilen geen nestplaatsen meer vinden. Dankzij een handjevol vrijwilligers die begonnen met het plaatsen van speciale nestkasten maakte de kerkuil langzaamaan een terugkomst naar ons landje. Toen het balletje eenmaal aan het rollen was sloten meer mensen zich aan en werd uiteindelijk zelfs de indeling van onze cultuurlandschappen zodanig verbeterd dat de kerkuil nu weer in ons hele land voorkomt. Het gaat inmiddels zelfs zo goed dat de kerkuil in 2017 van de Rode Lijst af is gehaald.

Zouden we de kerkuil moeten helpen?

Ondanks dat de kerkuil een succesverhaal is, zijn we er nog niet. Om ervoor te zorgen dat de kerkuil in ons als maar voller komen te staand landje zijn plek behoudt, en niet terugvalt naar de Rode Lijst moeten we er alles aan doen om deze soort te helpen. Als er geen kerkuilen meer zijn, krijgen we namelijk last van serieuze muizenplagen. Één kerkuil eet zo al makkelijk twee tot drie muizen per dag. Dus als je een uilenpaar in je buurt hebt, zorgt dat voor aanzienlijk veel minder muizen. Daarnaast is de uil een roofdier dat hoog in de voedselketen staat, en zo een ecosysteem in balans houdt.

Hoe kun jij de kerkuil helpen?

De kerkuil helpen is niet ingewikkeld. Omdat het zulke goede jagers zijn, hebben ze niet al te veel vereisten aan hun jachtgebied. Als je in een (half)open landschap woont, zou je kunnen denken aan het plaatsen van een speciale nestkast voor de kerkuil. U zult eigenlijk niet eens merken dat de kerkuil er zal wonen, aangezien ze voornamelijk ’s nachts leven. Het is leuk om bijvoorbeeld een camera op te hangen in de nestkast, en zo te zien hoe het met de kuikens gaat. Het grootste verschil dat je zult merken, is dat de muizen die je voorheen wel eens zag, een stuk zeldzamer gaan zijn.

 

Teruglezen

Aflevering 1: De Egel  | Aflevering 2: De Roodborst | Aflevering 3: De Vlinder | Aflevering 4: De Bij | Aflevering 5: De Vleermuis | Aflevering 6: De Huismus

Tekst: Floris de Rie

Bronnen:

https://www.vogelbescherming.nl/docs/c8f1dff0-7ac8-4456-b3d6-936d23c2aaf1.pdf

https://www.vogelbescherming.nl/ontdek-vogels/kennis-over-vogels/vogelgids/vogel/kerkuil