Het belang van de bij

 

Onze Groen Kapitaal stagiair Floris de Rie studeert Diermanagement in Leeuwarden en neemt jullie wekelijks mee in een serie over ‘de andere stadsbewoners’. De dieren die we soms niet eens waarnemen maar die enorm belangrijk zijn in onze stad. De noodzaak van natuurinclusief bouwen staat in zijn verhaal centraal.

 

Deel vier; de bij.

Bijen. Natuurlijk kan deze insectensoort niet ontbreken in een lijst over het belang van dieren binnen de stad. Iedereen heeft wel gehoord dat het niet goed gaat met de zwaar bedreigde bij en dat we deze moeten redden. Maar waarom is dat eigenlijk? En vooral, hoe doen we dat binnen de stad?

 

Wat voor bijen zijn er?

Als je denkt dat de honingbij de enige of een van de weinige bijensoorten in Nederland is, dan heb je het mis. Nederland alleen al telt meer dan 350 verschillende bijensoorten. Elke bijensoort ziet er verschillend uit en heeft een verschillende levenswijze. Honingbijen maken een korf en leven in grote groepen samen. Hierin produceren ze ook honing. Echter, bijna geen enkele andere bijensoort leeft op deze manier. De meeste “wilde bijen”, zoals andere bijensoorten genoemd worden, leven een solitair leven. Sommige van deze wilde bijen zien er uit als wespen, maar zijn dit niet. Het grote verschil tussen wespen en bijen, is dat wespen compleet haarloos zijn, en bijen, ook al zijn het er soms letterlijk maar twee, hebben altijd haren op hun lichaam.

 

Hoe leven bijen

Honingbijen leven in een soms zelfgemaakte, soms door mens gecreëerde honingkorf. Hierin leven ze in grote kolonies samen. Maar dat is niet de bijensoort waarop wij gaan focussen. Wij gaan kijken naar de wilde bijensoorten. Wilde bijen leven meestal een solitair leven, en komen alleen samen voor voortplanting. Er zijn soorten die wel nestelen met soortgenoten in de nabije omgeving. Ze maken een nest in hele kleine kieren in de grond of in vegetatie. Hierin maken ze een mengeling van stuifmeel en nectar die als voedsel dient voor je jongen. Zelf eten ze ook voornamelijk stuifmeel en nectar. Sommige soorten echter eten ook honingdauw of andere snelle suikervoorzieningen.

Bijen die in kolonieverband leven, maken honing als voedselvoorraad voor in de winter, wanneer er geen nectar te vinden is. Solitaire bijen doen dit niet. Zij leggen eitjes die de winter overleven, maar zelf overleven ze de winter niet. Bijen kunnen steken. Dit is echter het laatste wat ze ooit zullen doen. Om ervoor te zorgen dat de steek het meeste schade aanricht, blijven er spieren aan de angel hangen die samenknijpen na impact. Naast spieren blijft echter ook een deel van het verteringssysteem achter, waardoor ze uiteindelijk aan hun verwondingen sterven. Hommels zijn ook bijen, en kunnen ook steken. Echter, alleen vrouwtjes hommels kunnen steken, mannetjes hommels hebben geen angels.

Waarom moeten we de bijen helpen?

Gelukkig zien al veel mensen in dat we de bij moeten redden. Bijenhotels is een term waar inmiddels veel mensen mee bekend zijn. Maar de meeste mensen weten nog niet hoe belangrijk bijen zijn voor ons ecosysteem. Ook binnen de stad en in jouw wijk. Vliegende insecten, en voornamelijk bijen, zijn verantwoordelijk voor 75% van de bestuiving van ons voedsel. Zonder bijen zouden we gedag kunnen zeggen tegen vruchten zoals kersen, appels, peren, bramen en frambozen. Daarnaast zijn ook groenten zoals courgettes en paprika’s weinig zonder de bij. Zelf zonnebloemolie, gebruikt in chips, en mosterd zouden verdwijnen zonder bijen. En niet alleen de voedselvoorziening is afhankelijk van bijen, maar ook talloze bloemen, bomen en struiken. Kortom, zonder bijen en andere bestuivende insecten zouden gigantische delen van ons ecosysteem compleet instorten.

Waarom gaat het slecht met de bij en wat kunnen we er aan doen?

Bijen zijn een van de grootste slachtoffers van twee voornamelijk ontwikkelingen van de vorige eeuw. Bijen hebben ongelofelijk veel last van het overmatige gebruik van pesticides in de landbouw en tuinbouw. Het gif dat over ons eten en onze tuinen wordt gespoten om “ongedierte” te doden, dood ook de bijen en andere bestuivende insecten. De tweede reden is verwoesting van het leefgebied en voedselschaarste. De meeste Nederlandse tuien zijn voor meer dan een derde bestraat en hebben daarnaast ook nog een grasvelden zonder bloemen of kruiden. Landbouwgebieden zijn ook kaal, en de meeste bermen worden nog steeds kaal gemaaid. Dit betekent dat de bloemen en kruiden waar de bijen hun nectar en stuifmeel vandaan halen niet meer te vinden zijn. Hoe redden we de bijen dus?

Vrij simpel eigenlijk. Gebruik ten eerste geen gif in uw tuin. Er zijn veel betere, biologische en natuur vriendelijke opties. Ten tweede, creëer bloemenweide waar mogelijk. Bijen zijn dol op een hoop verschillende soorten Nederlandse bloemen en kruiden. Deze groeien vaak al van zichzelf, en anders heeft elke tuinmarkt een groot assortiment van bij-vriendelijke bloemen. Welke bloemen precies maakt niet uit, zolang het maar Nederlandse soorten zijn, gifvrij zijn en in overvloed in de tuin staan. Ten slot zijn bijenhotels hele goede en goedkope manieren om ervoor te zorgen dat bijen jaar op jaar de tuin als thuis kunnen gebruiken. Volg deze toch simpele stappen en zie in het voorjaar meteen veel meer bijen in de tuin.

Teruglezen?

Aflevering 1: De Egel  | Aflevering 2: De Roodborst | Aflevering 3: De Vlinder

Bronnen:
https://www.groenrijkprinsenbeek.nl/waarom-zijn-bijen-zo-belangrijk
https://www.weekvandebij.be/waarom-zijn-bijen-belangrijk#:~:text=Bijen%20leveren%20een%20heel%20grote,%2C%20braambessen%2C%20frambozen%20en%20mango’s
https://dier-en-natuur.infonu.nl/insecten-en-ongedierte/117288-bijen-soorten-leefwijze-en-bijenproducten.html