In het chique villadorp Blaricum tref je in de nauwe, kronkelende straatjes nog authentieke rietgedekte boerderijen mét hooibergen aan. Sommige zijn nog gewoon in bedrijf.
De boeren beheren de kleine akkers, die midden in de bossen liggen en de weidegronden langs de randen van het dorp. “Dat er nog landbouw is komt doordat in de jaren ’70 en ‘80 de burgemeester van toen, mevrouw Le Coultre, het agrarisch karakter van het dorp wilde bewaren”, vertelt Erwin van den Berg, voorzitter van de Agrarische Stichting Blaricum (ASB). “Het dorp mocht van haar geen groeikern worden. Doordat steeds meer boeren stopten en er veel mensen van buiten kwamen, kwam het autochtone karakter onder druk te staan. Toen is de stichting opgericht en de gemeente Blaricum heeft een groot deel van haar landbouwgrond en twee boerderijen overgedragen aan de ASB.”
De stichting beheert de twee boerderijen, zo’n honderd hectare landbouwgrond en 22 hectare bos en natuurterreinen. In het bestuur van de ASB zijn burgers, boeren en de gemeente Blaricum vertegenwoordigd. “Het bosbeheer gebeurt door professionals en vrijwilligers. Die trekken prunus, de bospest, uit en kappen bomen waar nodig. Je moet wel want als iemand een boom op z’n kop krijgt ben je verder van huis.”
De landbouwgrond bestaat uit akkers, engen genaamd, en de gemeenschappelijke weidegronden, de meenten. “Er zijn nog elf boeren actief in Blaricum”, vertelt Nico, één van de betrokken boeren van de ASB. “We houden koeien, schapen en paarden die de meenten beweiden en we telen zo veel als mogelijk oude gewassen op de engen. Spelt, haver, boekweit, winterrogge en gerst, en een paar hectare asperges. Maïs mag ook wel, maar niet in grote blokken.”
“We willen de verscheidenheid behouden”, vult Erwin aan, “het is allemaal kleinschalig en steeds vaker hobbymatig. Die engen worden al heel lang zó extensief beheerd dat je er, zelfs met die paar mensen die er nog bedrijfsmatig boeren, in feite al hoge natuurwaarden hebt met veel bloemen, bijen, vlinders en een rijk bodemleven. De provincie moet nog 130 hectare nieuwe natuur in het Gooi realiseren. Maar we gaan natuurlijk geen bos of heide aanplanten, want het doel is juist om die kleine akkers en het authentieke karakter ervan te behouden. De grond kan dan ook niet officieel tot ‘echte’ natuur worden bestempeld, want dan worden er te veel restricties in de agrarische bedrijfsvoering opgelegd. De provincie heeft gelukkig gezegd: ‘we zien dit als een bijzonderheid’. Anders zouden ze ook veel stuk maken. Het agrarische karakter met de veelzijdigheid van gewassen, in combinatie met de bloemrijke akkerranden en soms hele bloemakkers, wordt op deze manier behouden.”
Dankzij de stichting en de aangesloten boeren wordt het landelijke karakter, de eigenheid en de pittoreske sfeer van Blaricum behouden. En daarmee ook de biodiversiteit in dit gebied met bossen, heide, weilanden en de extensief beheerde agrarische akkers. Iets wat in de dorpen rondom Blaricum grotendeels verloren is gegaan. Mevrouw Le Coultre zou er trots op zijn.
Meer van dit soort prachtige verhalen kun je lezen in het boek ‘Natuur op eigen kracht’, te bestellen op www.natuuropeigenland.nl
tekst: Josefien Oude Munnink
fotografie: Amke