Rijk en regio zetten zich via Regio Deals in op “brede welvaart”, oftewel prettig wonen, werken en leven voor de bewoners.
Doel Regio Deal ZaanIJ
Het doel van Regio Deal ZaanIJ was onder andere om mèt groen, en via het groen de verbinding aan te gaan om zo de leefbaarheid te vergroten en het perspectief van de inwoners te verbeteren. Via deze Regio Deal wordt geïnvesteerd in het opknappen en verbeteren van de leefomgeving in de wijken die echt extra aandacht verdienen. Daarmee wordt het sociale welzijn van de bewoners bevorderd en plukken alle bewoners de voordelen van de kansen die de regio biedt. Uit de eerste Regio Deal is een tweede voortgekomen, genoemd “Groen en Meedoen”.
Esther Rommel, gedeputeerde Economie en Onderwijs & Arbeidsmarkt: “Bij het sluiten van een Regio Deal komen de regio’s zelf met plannen en ideeën om complexe opgaven aan te pakken. Bijvoorbeeld om opleidingen beter te laten aansluiten bij de arbeidsmarkt of om wijken te vergroenen.”
Het streven is om binnen de looptijd van deze Regio Deal (4 jaar) via de volgende 5 thema’s de kansenongelijkheid aan te pakken. Tegelijkertijd bouwen we hiermee aan meer vertrouwen in de overheid.
- Leefkwaliteit en een groene omgeving
Het verzorgen van de openbare ruimte door te vergroenen en bevorderen van veiligheid (waaronder verkeersveiligheid), verbeteren van toegang tot biodivers water en groen; stimuleren van bewegen, recreëren en ontmoeten in parken en landelijk gebied. - Grotere ontplooiingskansen
Het verkleinen van leer- en taalachterstanden, het verhogen van opleidingsniveau, vergroten van kansen op werk en versneld realiseren van (school)voorzieningen. - Aanpak criminaliteit en ondermijning
Het verstoren van ondermijning, criminaliteit en uitbuiting van kwetsbare bewoners. - Bevorderen brede gezondheid
Bevorderen van de positieve gezondheid. - Street-level leren en samenwerken
Creëren van ruimte voor samenwerking en samen leren tussen betrokkenen die op straatniveau actief zijn (bewoners(organisaties), (sociaal) ondernemers en (wijk)professionals).
Participatie is belangrijk in deze Regio Deal. De bewoners van de regio zijn betrokken. Veel projecten in deze Regio Deal zijn hun idee. Het zijn projecten waarbij het resultaat snel merkbaar is. Bewoners dragen zelf ook hun steentje bij. Met ideeën of praktische hulp.
Één van de mensen die de eerste Regio Deal ZaanIJ tot een succes bracht is Rutger de Graaf, innovatiemanager bij Zorggroep Zaanstreek.
Wie is Rutger en wat doet hij allemaal?
Rutger draagt diverse petten maar is altijd werkzaam op hetzelfde thema, namelijk natuur en gezondheid. Als innovatiemanager bij Zorggroep Zaanstreek houdt hij zich bezig met nieuwe manieren van duurzame zorgverlening. Hij adviseert diverse zorgorganisaties. Doen we genoeg, hebben we voldoende voorgesorteerd op nieuwe ontwikkelingen in de zorg?. Het voornaamste thema waar Rutger zich op richt is natuur, natuurinclusief, dieren en planten en robotica. Maar ook als lid van de Beweeg Alliantie stimuleert hij actief het wandelen voor ouderen. Vanuit de Rijksoverheid, de provincie Noord-Holland, gemeente Zaanstad en Amsterdam kreeg Rutger na een aanbesteding de opdracht deze Regio Deal in goede banen te leiden op het thema Groen en Sociaal. Hij kreeg daarvoor de rol als coördinator. Een logische stap voor hem.
Wat is Rutger’s aanpak geweest en wat waren zijn learnings?
Samenwerking, netwerk en korte lijntjes hebben is essentieel voor een geslaagde uitkomst. Wat ik heb gedaan toen ik begon is de vraag stellen: “Waar ligt in de wijken de energie, op het thema groen? En vervolgens twee thema’s; Mensen verbinden met elkaar over de as van groen, en mensen verbinden met het onderwerp natuur. Enerzijds groen in de wijk en anderzijds groen in de omgeving. Een van de learnings was dat de verbintenis met de natuurgebieden en de verbinding met natuur vaak überhaupt al een brug te ver was. De meeste bewoners blijven dicht bij huis.
“Een wijk is meer dan de mensen die er wonen”
Ik ben vervolgens in gesprek gegaan met inwoners, jong en oud, wat in de wijk zelf beter kan. Maar ook met naschoolse opvang, scholen, ouderenzorgorganisaties, buurtcentra, buurtteams. Dit om te inventariseren waar de energie ligt, en waar mensen allemaal al mee bezig zijn. Door de wijk te bekijken als ecosysteem krijg je veel meer inzichten. Waar wonen ze, recreëren ze, werken ze? Hierdoor kom je al tot een grote groep van partijen die je weer in contact kunnen brengen met anderen.
Samen aan de slag en verantwoordelijkheden verdelen
Rutger:” Op deze manier kon ik een uitgebreid overzicht maken van alle projecten. We wilden graag nieuwe dingen gaan doen maar ook de mensen die al hard bezig zijn niet vergeten. Inwoners hebben vaak al mooie ideeën en vragen een kleine bijdrage en die zijn enorm geholpen met een kleine financiële bijdrage. Dus letterlijk een netwerk opbouwen, versterken waar nodig en vergroten. Van burgerinitiatieven tot bedrijfsmatige projecten. Dit heeft geleid tot fysieke vergroening, veel buitenactiviteiten en bewustwordingscampagnes. We hebben de verbinding weten te leggen tussen inwoners, ambtenaren, gezondheidsprofessionals, huisartsen, organisaties als IVN en het bedrijfsleven. Een wijk is zoveel meer dan de mensen die er wonen.”
Mijn aanpak vanuit de stuurgroep was dat ik samen met de initiatiefnemers aan de slag ging met het maken van een plan. Zíj́ blijven verantwoordelijk voor dat plan, en ik vroeg uit waar hun behoeftes lagen. Dat varieerde van een financiële bijdrage, kennisdeling, hulp bij communicatie, netwerkuitbreiding tot hulp bij regelgeving. Vervolgens hebben we binnen de stuurgroep gekeken of het initiatief past binnen de opgaven van de Regio Deal en is het realistisch? Kwam er groen licht, dan konden ze gelijk aan de slag. Ik hield daarna regelmatig contact of de hulpvraag goed beantwoord was en waar nodig stuurde ik soms bij. Het is belangrijk hier flexibel in te zijn want het is nooit een rechte lijn naar de finish.
Welk project is je bijgebleven en waarom?
In elk project zat wel iets. Er waren projecten die onverwachts héél groot zijn geworden zoals het project Tegels eruit Groen erin in Amsterdam-Noord. Dat was een waanzinnig succes, we hadden nog tien keer zoveel tuinen kunnen vergroenen als we meer budget hadden gehad. Je kunt plantjes krijgen als je tegels eruit haalt maar je kunt ook gratis een tuinontwerp krijgen. Hier kwamen zoveel mensen op af dat we zelfs een expositie hebben gehouden met alle ontwerpen. Een andere was het opzetten van wandelgroepen. Er ontstaan hierdoor vriendschappen en sociale contacten die helpen tegen eenzaamheid en beweging, wat weer bijdraagt aan preventie van gezondheidsklachten. De focus gaat meer op preventie liggen in plaats van curatieve behandeling. Rutger:” Wil je weten waarom natuur goed is voor je gezondheid, klik dan vooral hier.
Een aantal succesfactoren van slagen van deze Regio Deal
- Beginnen bij de inwoner.
- Houden aan het draaiboek (dieren, planten, groen, bewegen)
- Ontsluiten wat de bestaande plannen en wie de wijkpartners zijn en daarop doorpakken.
- Voorzien in initiële behoefte.
- Focus op gezamenlijke positieve energie.
- Gedragenheid creëren.
- Eigenaarschap durven delen om gezamenlijke verantwoordelijkheid en saamhorigheid te vergroten.
- Welke partijen doen mee, wat is hun doel en daarin zoeken naar gemeenschappelijke oplossingen.
- Samenwerken met lokale partners.
Het helpt ook dat Rutger zelf niet van de gemeente is, want dat houdt de focus op het draaiboek.
Natuur en de ouderenzorg
Rutger deelt wat je met natuur en ouderen allemaal kunt bereiken op in vijf categorieën. Deze elementen zijn ook terug te vinden in de Regio Deal.
- De lucht. Plaats bijvoorbeeld een sensor die de luchtkwaliteit meet. Die bestaan al, maar doen we nog niet. Een gezonde binnenlucht is enorm belangrijk voor de gezondheid.
- Planten. Planten doen naast luchtzuivering ook mentaal zeer veel goeds, cortisol, oxycotine levels nemen toe, de aandachtsspanne verbetert en je voelt je gelukkiger. Vergader buiten, of wandel tijdens een overleg samen buiten.
- Zonlicht. We leven eigenlijk in grotten, maar zijn daar niet voor gemaakt. We hebben een telkort aan geel zonlicht frequentie met slaapproblemen en onrustig gedrag als gevolg. We proberen met cycladische lampen deze problemen te verminderen.
- Dieren. Dieren zorgen voor heel veel plezier, je bent nodig, het ontspant, je kunt knuffelen en lol. We motiveren onze ouderen dan ook om een huisdier te nemen.
- Beleven. We delen de moestuin, gaan wandelen met elkaar en praten samen over de natuur.
Meer weten over de Regio Deal ZaanIJ, klik hier!