Tijdelijke natuur op het industrieterrein: kan dat?
Een stukje uitleg
Vandaag, 7 maart is de Gedragscode Tijdelijke Natuur gelanceerd. Wat houdt dit allemaal in? Een stuk braakliggend grond wacht op een nieuwe bestemming, bijvoorbeeld woningbouw of uitbreiding van een bedrijventerrein. Projectontwikkelaars of terreineigenaren durven het vaak niet aan om dit stukje grond te laten ontwikkelen voor een stuk Tijdelijke Natuur. Men is bang om naderhand in aanraking te komen met de Wet natuurbescherming.
Beschermde dier, – en plantensoorten mogen namelijk niet zomaar verwijderd worden. Het risico om bij de bouw geconfronteerd te worden met de regelgeving is groot. Met eventueel een risico tot vertraging van het bouwproject alsmede extra kosten tot gevolg.
Update 18 december 2019 – Tijdelijke Natuur werkt! 10 jaar, 50 terreinen & 3800 hectare verder –
In 2009 werd de eerste ontheffing Tijdelijke Natuur afgegeven. Nu, 10 jaar later, is er maar één conclusie mogelijk: Tijdelijke Natuur werkt. Het is gebruikt op ruim 50 terreinen, gezamenlijk goed voor bijna 3800 hectare. Het juridische instrument Tijdelijke Natuur verkleint risico’s voor ontwikkelaars, en biedt ruimte aan de natuur.
Waarom de Gedragscode Tijdelijke Natuur?

Foto: Arnold van Kreveld
Verspreid over Nederland liggen vele duizenden hectares grond die zijn bedoeld voor woningbouw, wegen, bedrijventerreinen, ontgrondingen (vaak met eindbestemming natuur), havenuitbreidingen, etc. Van al deze gebieden is de bestemming vastgelegd. In afwachting van de definitieve inrichting worden deze gebieden soms intensief beheerd om de vestiging van beschermde soorten te voorkomen. Voor flora en fauna is het aantrekkelijk als deze gebieden in deze tussentijd ter beschikking zouden worden gesteld aan de natuur. Natuur kan juist een mooie tijdelijke bijdrage leveren aan de natuur in Nederland.
Het Rijk en de provincies zien in dat, als er helderheid verschaft wordt over de regelgeving er genoeg bedrijven en grondeigenaren zijn die mee willen werken aan de opzet van Tijdelijk Natuur. Vandaar dat er gesprekken zijn gevoerd met verschillende partijen om deze Code in het leven te roepen.
Wat houdt deze Code in?

Foto: Arnold van Kreveld
Grondeigenaren, soms zelf ook natuurliefhebber, besteden kosten om de natuur van hun terrein te weren, voorafgaand aan de realisatie van de terreinbestemming. Dat was een onbedoeld negatief neveneffect van de Flora- en faunawet. De ontheffing Tijdelijke Natuur is bedoeld om dit neveneffect teniet te doen. Met die ontheffing mogen grondeigenaren de beschermde flora en fauna verwijderen op het moment dat de gronden nodig zijn. Daar zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. Zo geldt deze toestemming alleen voor de beschermde planten en dieren die zich nog niet op het terrein bevonden vóórdat het een Tijdelijk Natuurgebied werd. Ook moet worden voldaan aan de zorgplicht. Voor meer informatie kun je hier terecht.
Vier voordelen van de Tijdelijke Natuur
1. Beperken van risico’s op vertragingen als gevolg van het verschijnen van beschermde soorten
2. Kostenbesparend doordat natuurwerend beheer niet meer nodig is
3. Een goede manier om invulling te geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen
4. Goed voor natuur en aantrekkelijk voor omwonenden en natuurliefhebbers
Doelgroepen

Foto: Arnold van Kreveld
Grondeigenaren
Er kunnen verschillende redenen zijn voor grondeigenaren om Tijdelijke Natuur in te zetten. Allereerst t.b.v. risicomanagement. Daarnaast ter stimulering van natuur (bijv. voor een groene reputatie of voor werknemers). Dat kan ook semipermanent op onderdelen van terreinen waar helemaal geen ontwikkelplannen voor zijn, maar waar die niet worden uitgesloten (denk aan Philips Healthcare en de ecologische stapstenen van Haven Rotterdam). Binnen deze doelgroep zal primair worden gezocht naar partijen met veel grond en die een reden hebben (te verwachten ontwikkelingen, zichtbaarheid, etc.) om te kiezen voor Tijdelijke Natuur.
Kennis
Gemeenten hebben meerdere rollen: terreineigenaar, vergunningverlener, ontwikkelaar, etc. De meeste gemeenten die tot nu toe het initiatief hebben genomen tot Tijdelijke Natuur waren betrokken bij bouwprojecten. Hun motivatie was deels t.b.v. risicomanagement en deels ter stimulering van de natuur (ook voor omwonenden).
Een aantal overheden bezit veel gronden. Denk aan Rijkswaterstaat en waterschappen. Sommige zijn betrokken bij verschillende GreenDeals (m.n. Infranatuur), waarmee een ingang via een GreenDeal aantrekkelijk is.
Ontwikkelaars
Ontwikkelaars (in grond-, weg- en waterbouw en de bouw van huizen en bedrijven) zijn vaak zelf geen terreineigenaar. Maar zij beheren wel gronden en lopen daardoor wel het risico bij vertragingen of krijgen de extra kosten bij compensatie verplichtingen. M.n. voor deze groep, waarin een aantal grote partijen met duurzaamheidsdoelstellingen zit (o.a. Dura Vermeer, Martens en Van Oord, etc.), zal Tijdelijke Natuur kunnen aanslaan als manier om het risico op vertraging en extra kosten te beperken.
Groene bureaus
Groene bureaus kunnen een aantrekkelijke partner zijn. Allereerst betekent Tijdelijke Natuur voor hen werk (ecologische inventarisaties en begeleiding). Daarnaast kunnen zij Tijdelijke Natuur gebruiken om de risico’s voor hun opdrachtgevers te beperken. Een aantal groene bureaus promoot Tijdelijke Natuur al, terwijl sommige andere kritisch zijn. Voorgesteld wordt om vooral in te zetten op goede samenwerking met de groene bureaus die Tijdelijke Natuur een warm hart toedragen en zo weinig mogelijk tijd te besteden aan hen die nog steeds niet overtuigd zijn.
Natuurorganisaties
Tijdelijke Natuur is vooral interessant voor provinciale en lokale natuurorganisaties. Zo speelt Landschap Overijssel een belangrijke rol bij het overtuigen van terreineigenaren op bedrijventerreinen om te kiezen voor Tijdelijke Natuur. Verder zijn (meest lokale) natuurorganisaties, nadat er al is gekozen voor Tijdelijke Natuur, regelmatig betrokken bij inventarisaties, excursies, etc. De belangrijkste vraag m.b.t. deze doelgroep is of zij zijn in te zetten op een manier die leidt tot groei aan het areaal Tijdelijke Natuur. Zo ja, dan kan worden gedacht aan het aanbieden van een presentatie op een landelijke dag voor de provinciale landschappen, lokale IVN-groepen, vogelwerkgroepen e.d. Zo nee, dan wordt voorgesteld aan deze doelgroep minder tijd te besteden
Volg Groen Kapitaal: